انیمیشن1500ساله ایرانی - وبلاگ پیشرو

به گزارش وبلاگ پیشرو، نقاشی متحرک یکی از پدیده هایی است که عمری کوتاه در ایران و دنیا دارد. کمی بیش از 100 سال از نخستین نمایش انیمیشن (پاریس،1892) می گذرد و با توجه به تعاریف ارائه شده؛ عمر هنر انیمیشن مدرن در ایران حدود 50 سال است در حالی که یافته های یک پژوهش نشان می دهد صندلی هنرمندان ایران باستان در ردیف پیشتازان ایده پردازی های صنعت تصویر متحرک در دنیا هنرهای نمایشی به شمار می رود.

در پژوهشی که با موضوع کشف اندیشه انیمیشن 1500 ساله ایرانی در تابلو سنگی شکار گراز طاق بستان کرمانشاه صورت گرفته، این تابلو سنگی مورد آنالیز تحلیلی و تفسیری قرار گرفته است.

این تابلو به طول پنج متر و عرض چهار متر، در بدنه کوهی در ناحیه طاق بستان کرمانشاه کنده کاری شده و متعلق به اواخر دوره امپراتوری ساسانیان است. یافته ها نشان می دهد که این تابلو سنگی، می تواند به عنوان نمونه ای از ایده انیمیشن (پویانمایی) ایرانی باشد که تاکنون از نگاه ژرف پژوهشگران داخلی و خارجی غافل مانده است.

این پژوهش معتقد است: سابقه هنر انیمیشن در دنیا به سال 1892 در پاریس برمی شود و پیش از این در هیچ مقاله، کتاب یا دایره المعارفی از وجود انیمیشن باستانی اشاره ای مستند نشده است. تنها سند ماندگاری که سابقه انیمیشن 5000 ساله ایرانی را مطرح نموده و بی هیچ بازتاب دنیای مسکوت مانده، نقاشی متحرک درخت آسوریک (ظرف سفالین) در شهر سوخته زابل ایران است که به گفت وگوی بز با درخت خرما می پردازد و در پنج فریم متحرک تنظیم شده است.

به منظور جستجو پیرامون کشف اندیشه انیمیشن 1500 ساله ایرانی، محمد عارف (دانشیار دانشکده هنر دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران-مرکز) پژوهشی را با تکیه بر روش اسنادی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، مطالعات میدانی و فنون آزمایشگاهی در کارگاه انیمیشن انجام داده است که در آن به کشف و نشان دادن ایده توالی حرکت تا احتمال انیمیشن 1500 ساله ایرانی، اهتمام ورزیده است.

این پژوهش یکی از شاهکارهای هنرمند ایران باستان را ظرف سفالین نقاشی شده گفتگوی بز و درخت خرما می داند که به درخت آسوریک ایرانی معروف شده و متعلق به هزاره سوم پیش از زایش عیسی مربوط به شهر سوخته زابل است. نقاشی متحرک این ظرف در پنج فریم تقسیم شده که به نظر پاره ای از اسطوره شناسان، بز و درخت خرما، نماد آشوری ایرانی به نشانه روابط تنگاتنگ دامداری و کشاورزی بوده است.

در ادامه این پژوهش درباره تابلو شکار گراز آمده است: این تابلو از عناصر مهمی از جمله داستان، صحنه، اشخاص، ماجرا، موسیقی، بافت، رنگ، حجم، زمان، فضا، ژانر، طرح، نماد، زبان، هدف، کشمکش، شروع، میانه و پایانه برخوردار است. در این نقش برجسته، رابطه انسان با طبیعت از جمله ماهی، اردک، درخت، نیزار، فیل، گراز، آب، باتلاق و فرهنگ ها (پادشاهان و درباریان و کارگران) به خوبی از دید هنرمندی ایران شناس و معماری های ناب که مورد تایید شاه بوده، به تصویر کشیده شده است.

داستان این تابلو بیانگر این است که خسروپرویز، پادشاه ساسانی سده پنجم میلادی، در یک روز تعیین به همراه ملازمان و زنان رقصنده، نوازندگان، خدمتگزاران، پیلبانان و دستیاران خود به قصد شکار به محوطه باتلاقی شکار گراز آمده است. شاه بر قایقی ایستاده و همراهان او در ترکیب بندی دقیقی قرار گرفته اند. هنرمند سنگ نگار ساسانی، با طرحی نو و البته انسان شناسانه، تابلویی پویا را از تفریح تخصصی شاه و درباریان با گراز و فیل و آب و پرندگان باتلاقی آفریده است.

نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد:تابلو سنگی شکار گراز علاوه بر هنر نقالی، روایتگری، حرکت، داستان سرایی نشان می دهد که هنرمند نگارگر آن ایرانی بوده و ایده انیمیشن را در پلان اجرایی خود داشته است.