آیا فراوری سیستم عامل بومی ضرورت دارد؟ - وبلاگ پیشرو

به گزارش وبلاگ پیشرو، راه اندازی سیستم عامل بومی بحث جدیدی نیست، چرا که پیش از این نیز بحث استفاده از سیستم عامل بومی در کشور مطرح بوده است و حتی رئیس وقت سازمان فناوری اطلاعات در سال 94 از راه اندازی سیستم عامل بومی اطلاع داد ولی به گفته کارشناسان خروجی مطلوبی نداشت. حال این سؤال مطرح است که آیا کشور ما دانش راه اندازی سیستم عامل بومی را دارد؟ سیستم عامل بومی دارای چه مزیت هایی است و آیا فراوری آن در کشور با وجود سیستم عامل های متن باز در دنیا ضرورت دارد؟

روزنامه ایران برای دریافت پاسخ سؤالات خود به سراغ استادان و کارشناسان حوزه برنامه نویسی و امنیت رفته است.

پروسه 10 ساله برای فراوری سیستم عامل بومی

سیستم عامل وسیله ای برای ابزار و تجهیزات الکترونیکی است که با آن تمام فعالیت های خود را کنترل و راهنمایی می نمایند، طبیعتاً اگر سیستم عاملی را به صورت اختصاصی براساس اقتضا و شرایط کشور خود فراوری کنیم، بخصوص در ایمن سازی فضای سایبری کشور می تواند بسیار مؤثر واقع گردد.

علیرضا هاشمی گلپایگانی استاد دانشگاه امیرکبیر با بیان مطلب فوق به ایران گفت: اما بحث بومی بودن سیستم عامل اختصاصی باید به صورت شفاف تعریف گردد، چرا که این واژه دارای معانی متفاوتی است به عبارتی هم می توان سیستم عامل مختص خود فراوری کرد و هم می توان سیستم عامل های موجود متن باز در جهان را شخصی سازی و با قابلیت های خاص کشور تغییر داد و نام بومی بر آنها نهاد.

وی با اشاره به اینکه در گذشته سیستم عامل بومی مطرح بود که با وجود صرف هزینه های هنگفت نتیجه چندانی در بر نداشت و مورد استفاده قرار نگرفت، افزود: دانش کافی برای نوشتن یک سیستم عامل خاص در کشور وجود دارد و می توان سیستم عاملی را با محدودیت های متناسب جامعه، شرایط اقثصادی و اجتماعی فراوری کرد. می توان به آن قابلیت هایی افزود که برای کشور مفید باشد.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: ولی این پروژه در کوتاه مدت و میان مدت به نتیجه نمی رسد ولی با دانشی که در کشور وجود دارد اگر از هم اکنون آغاز کنیم به پروسه 10 ساله احتیاج است تا به نتیجه دلخواه برسد ولی برای اینکه این بار به نتیجه برسد باید بدرستی راهنمایی و سازماندهی شوند تا به محصول خوب منجر گردد.

این استاد دانشگاه افزود: اما برای میان مدت باید کماکان از سیستم عامل های متن بازی مانند لینوکس یا اندروید و... که در جهان وجود دارد، استفاده و آنها را با اقتضای کشور مناسب سازی کرد. متن باز بودن سیستم عامل های خارجی که در جهان وجود دارد مزیت محسوب می گردد، چرا که تمام عملنمودها در آن بسیار شفاف است. افرادی که قصد دارند کسب و کاری را روی آن راه اندازی نمایند قادرند تمام ابعاد آن را آنالیز نمایند و این خود یک امتیاز محسوب می گردد.

امید توکلی طراح و راهبر امنیت راهکارهای فناوری اطلاعات و عملیات نیز با بیان اینکه سیستم عامل شالوده بهره برداری از هر سامانه فناوری اطلاعاتی است، گفت: منابع پردازشی، ذخیره سازی و ارتباطات شبکه ای با جهانی بیرون به وسیله سیستم عامل در اختیار پایگاه های داده و نرم افزارهای کاربردی قرار می گیرد. بنابراین سیستم عامل نقش مهمی در امنیت راهکارهای فناوری اطلاعات و عملیات دارد.

توکلی افزود: هرچه میزان تسلط توسعه دهندگان و متخصصان امنیت این راهکارها به ابعاد امنیتی سیستم عامل بیشتر باشد، قطعاً تأثیر بسزایی در افزایش سطح امنیت خواهد داشت که اصولاً ایده بومی سازی محصولات فناوری اطلاعات و عملیات بر پایه این تفکر شکل گرفته است.

این کارشناس امنیت افزود: البته تعبیر من از سیستم عامل بومی، اختراع مجدد چرخ نیست. شکی نیست که توسعه سیستم عامل دانشی پیچیده و حاصل بیش از 40 سال تجربه است. استفاده از این تجربه با کاربرد و تحقیق و توسعه، در مورد سیستم های عامل متن باز در کشور امکان پذیر است.

وی گفت: وقتی بومی سازی صورت می گیرد تسلط کافی به جنبه های مختلف یک محصول به وجود می آید و فراوری سیستم عامل بومی نیز از این قاعده مستثنی نیست. وقتی سیستم عاملی به منابع خارج از کنترل جهت به روزرسانی، امن سازی، برطرف مسائل و توسعه قابلیت ها وابسته است خود یکی از چالش ها محسوب می گردد. وقتی به کدهای سیستم عامل دسترسی وجود نداشته باشد مسائل زیادی را در کاربردهای آن ایجاد می نماید. این امر فراوری و استفاده از سیستم عامل بومی با تعبیر بیان شده را ضروری می نماید.

آن سوی سیستم عامل بومی

پیش از این نیز طرح راه اندازی سیستم عامل بومی در کشور مطرح بود و چندین شرکت میلیاردها تومان بودجه دریافت کردند ولی از آنجایی که هدف بدرستی معین نشده بود، با وجود صرف هزینه های هنگفت این پروژه ها راه به جایی نبرد و نتوانست جایگزین سیستم عامل های موجود گردد.

میلاد نوری برنامه نویس با بیان مطلب فوق به ایران گفت: اکنون سیستم عاملی مانند لینوکس و اندروید وجود دارد و در اختیار مردم جهان قرار گرفته است از آنجایی که این سیستم عامل ها متن باز هستند، نمی توانند کشور ما را تحریم و تهدید نمایند. در اندروید برخلاف اپل می توان هر تغییری را ایجاد و هر نوع قابلیت ایرانی را به آن افزود. اگر محدودیتی در بحث کدها وجود داشته باشد، امکان برداشتن این کدها در این نوع سیستم عامل ها براحتی وجود دارد و می توان آن را شخصی سازی و کاربردی و مسائل امنیتی را در آن رعایت کرد.

این برنامه نویس در ادامه افزود: به عبارتی یک تیم تخصصی می تواند بعضی از قابلیت های آن را حذف و به اندروید شخصی مبدل کند و خیلی از کارشناسان این کار را رایگان انجام می دهند به طوری که قابلیت های جدید را اضافه یا از آن کم می نمایند. بنابراین وقتی امکان ایجاد تغییرات در آن وجود دارد دیگر احتیاجی نیست که هزینه های سنگینی را برای تهیه سیستم عامل بومی صرف نمایند ولی اگر بعضی صرفاً به دنبال نام نهادن کلمه بومی روی سیستم عاملی هستند و می خواهند مانند قبل بودجه هنگفتی را صرف آن نمایند، بحث دیگری است.

این کارشناس با بیان اینکه گفته می گردد ممکن است گوگل کسب و کارهای ایرانی را تهدید کند یک بزرگنمایی است، گفت: از وقتی که گوگل هاتگرام و طلاگرام را حذف کرد این بحث ها بیشتر مطرح شد و اعلام کردند کسب و کارهای دیگری هم حذف شده است اما این طور نیست چون گوگل آن دو پوسته را بدافزار تشخیص داد و از آنجایی که گوگل مانند آنتی ویروس عمل می نماید آنها را حذف و غیبرطرفال کرد.

نوری با بیان اینکه اپل محدودیت هایی را در زمینه تلفن همراه قرار داده است و آن هم به دلیل ماهیت سیستم عامل بسته ای است که دارد، گفت: این شرکت از روز اول نیز اعلام نموده است به جز مارکت اپل نباید اپلیکیشن نصب کرد از سوی دیگر به ایران، کوبا و... سرویس ارائه نمی دهد اگر بعضی اپلیکیشن های ایرانی در اپل موجود بودند با اکانت دیگری به آن متصل شده بودند بنابراین بهتر است ایرانی ها کسب و کارهای خود را روی سیستم عامل اندروید انجام دهند.

جعفری استاد برنامه نویسی دانشگاه صنعتی شریف نیز با بیان اینکه اگر بتوانند بواقع یک سیتم عامل بومی مختص ایرانی بنویسند اقدام خوبی است ولی به نظر نمی رسد این اقدام عملیاتی گردد چرا که پیش از این نیز در این زمینه کارهایی انجام شد ولی به نتیجه نرسید، گفت: وقتی اکنون در جهان سیستم عامل کد باز وجود دارد که پیش از این نوشته شده است و می توان با شخصی سازی و مطابق با کاربردهای داخلی از آنها استفاده کرد بنابراین فراوری یک سیستم عامل بومی که بسیار زمانبر نیز خواهد بود، معقول و مقرون به صرفه نیست.

وی افزود: بهتر است سیستم عامل های اپن سورس را شخصی سازی و مطابق احتیاجهای خود کاربردی نموده و امنیت آن را بالا ببریم از طرف دیگر بهتر است از سیستم عامل های اپل و مایکروسافت که بسته است استفاده نگردد، چرا که تعیین نیست چه اتفاقاتی می افتد و تهدید محسوب می گردد و بک دور (backdoor) وجود دارد.