درمان اعتیاد و نقش خانواده در بهبود فرد معتاد
به گزارش وبلاگ پیشرو، درمان اعتیاد مستلزم حمایت سالم و واکنش مناسب اعضای خانواده فرد معتاد به اعتیاد، فرایند درمان، مراقبت بعد از درمان و دوران بهبودی کامل می باشد.
نقش خانواده در درمان اعتیاد بسیار پررنگ است چرا که خانواده اولین و مهمترین منبع روابط اجتماعی است و تاثیر آن بر زندگی انسان انکارناپذیر می باشد. هم ریشه بسکمک از انحرافات اجتماعی در نظام کوچک خانواده واقع شده است و هم رهایی از این آسیب ها و انحرافات نیز مستلزم حمایت و واکنش صحیح خانواده و اعضای آن، با فردی از خانواده است که دچار آسیب اجتماعی چون اعتیاد شده است.
نقش خانواده در بروز و درمان اعتیاد
نتایج تحقیقات نشان داده است که اعضای خانواده، درگیری نزدیکی با جنبه های اعتیاد دارند. واکنش خانواده در مقابل اعتیاد و فرد معتاد نقش زیادی در معتاد ماندن، فرایند درمان، مراقبت بعد از درمان، بهبودی و یا بازگشت ناگهانی دارد.
اگر خانواده را اساس ساخت اجتماعی بدانیم بنابراین قبول خواهیم داشت که سلامت جامعه در گرو سلامت خانواده است. خانواده اولین کانونی است که فرد در آن اجتماعی شدن را می آموزد. اگر فردی نتواند احتیاجهای ارتباطی خود را از طریق خانواده تامین کند به طور حتم برای برطرف احتیاج به دنبال روش های دیگری می رود که در بیشتر مواقع نامشروع و غیرقانونی می باشند و الگوی رفتاری نادرست در فرد ایجاد می نمایند. اعتیاد نیز یکی از همین الگوهای رفتاری نادرست است که از یک ساختار شخصیتی مشکل دار که در راستای ارضای احتیاجهای خود با محرومیت روبرو بوده، ایجاد می گردد.
حال اگر به هر دلیلی فردی از اعضای خانواده دچار اعتیاد به مواد مخدر شده باشد باز هم اعضای خانواده هستند که با حمایت های سالم خود می توانند درمان اعتیاد را تسهیل و تسریع نمایند. به تجربه ثابت شده است، بسکمک از معتادانی که قادر به ترک مستمر شده اند اغلب از حمایت خانوادگی مناسب برخوردار بوده اند و در رابطه نزدیک با خانواده خود قرار داشته اند. در واقع وجود زمینه های مناسب در خانواده شرط مهمی در درمان اعتیاد می باشد و چنانچه محیط آماده نباشد، رفتار اعتیادی نیز ادامه پیدا خواهد نمود.
خانواده معتادساز مانع درمان اعتیاد می گردد
خانواده معتادساز خانواده ای است که در آن رفتارهای ناسازگارانه و وسواسگونه از طریق اعضای خانواده یک معتاد آموخته شده است تا بتوانند در خانواده ای مملو از رنج و استرس عاطفی زندگی نمایند. بعضی از ویژگی های این خانواده عبارتند از:
- اعضای این خانوده فکر می نمایند که کمترین کنترل را روی توانمندسازی و درمان فرد معتاد خانواده دارند.
- در بین افراد خانواده، وابستگی فردی بیمارگونه باعث حمایت ناسالم یک نفر از فرد معتاد می گردد. برای مثال مادر فرد معتاد رخت می شوید تا خرج اعتیاد پسر خود را بدهد تا مبادا او به خلاف دیگری کشیده گردد.
- افراد این خانواده تمایل ندارند اعتیاد را به عنوان یک بیماری بپذیرند و آن را رفتاری اختکمک دانسته و می پندارند فرد معتاد، به مواد بیشتر از اعضای خانواده اش اهمیت می دهد.
- آنها احساس گناه یا افسردگی می نمایند چون فرد معتاد سعی می نماید عدم کنترل خود در مصرف مواد را انکار نموده و مسئولیت آن را به گردن سایر اعضا خانواده بیاندازد.
- ویژگی دیگر خانواده معتادساز انکار است. اعضای این خانواده همانند فرد مصرف نماینده به گونه ای رفتار می نمایند که گویی مواد برای آنان مشکل ایجاد نموده و نه اینکه مصرف مواد خود یک مشکل است.
- در اثر پدیده انکار، فرد وابسته به مواد و همین طور اعضای این خانواده تمایل به پذیرش مداخله خارجی برای درمان اعتیاد را ندارند و آن را یک احتیاج نمی بینند.
- آنها شکست در حفظ آرامش خانواده را بیشتر به خودشان نسبت می دهند تا به بیماری فرد معتاد و به همین خاطر عصبانی و افسرده هستند.
بعضی از رفتارهای موثر خانواده سالم در درمان اعتیاد
- تشوق فرد معتاد به درمان و مطلع کردن وی از عواقب رفتارش.
- حمایت و پشتیبانی از فرد معتاد در راه درمان و یادآوری اینکه توان ترک کردن را دارد و می تواند اقدام کند.
- همراهی بیمار جهت آمد و رفت به جلسات درمانی و روان درمانی.
- کمک به کاستن نشانه های برانگیزاننده مصرف مواد در محیط.
- صحبت کردن با آنها در زمان وسوسه (میل به مصرف) یا افکار مرتبط با آن.
- سپردن تکالیف سبک و کم استرس به بیمار، به طوری که تدریجا وظایف و مسئولیت ها مهمتر گردد.
اعضای خانواده کارهای زیر را نباید انجام دهند
- جرو بحث، دعوا و تهدید برای اقناع بیمار در زمینه تداوم پرهیز از مصرف مواد.
- بروز رفتارهای مبتنی بر احساس عصبانیت، گناه، خجالت و ناامیدی نسبت به بیمار.
- انکار مسائل خانوادگی.
- تحقیر و سرزنش بیمار.
- جلوگیری از فعالیت های روزمره بیمار و نظارت پلیسی بر زندگی او به خاطر پیشگیری از بازگشت.
- اولویت دادن به کاهش ناراحتی های خانوادگی در مقایسه با اولویت بخشی به پیشرفت درمان معتاد.
- قطع درمان به این دلیل که با چند هفته پاکی، اعتیاد بیمار کاملا بهبود یافته است.
خانواده فرد معتاد باید بداند
- علاوه بر پزشک، روان شناس و مددکار، اعضای خانواده نیز از اعضای تیم درمان هستند.
- کمک دریافت از افراد مجرب و کارآزموده از قبیل درمانگران و بهبودیافتگان، اقدام موثری در جهت درمان اعتیاد است و فردی که می خواهد به بیمار مبتلا به مواد کمک کند باید تبحر داشته باشد.
- خانواده هایی که با ماهیت این بیماری آشنایی دارند نه تنها در مقابل بیمارشان نمی ایستند بلکه همانند یک پرستار دلسوز، با صبر و شکیبایی فرایند درمان را پیگیری می نمایند و قبول دارند که اعتیاد را نمی گردد یک شبه ترک کرد.
- این خانواده باید بداند که فرد معتاد همراه با بازپروری جسم، باید روی شناخت ها، باورها، احساسات و دنیا بینی خود کار کند. در غیر این صورت در روبروه با اولین ناملایمات، مجددا به سراغ مواد می رود. در واقع درمان اعتیاد بیمارشان زمانی به خاتمه می رسد که او مهارت های سازشی را آموخته باشد، بیمار ی های روانی زیربنایی اش درمان شده باشد، اعتماد به نفس، کارآمدی و مسئولیت پذیری بالایی پیدا و سبک زندگی اش تغییر نموده باشد.