مکانیسم های دفاعی روان انسان در برابر استرس - وبلاگ پیشرو

به گزارش وبلاگ پیشرو، هر شخصی ممکن است در مقابل استرس های خفیف تا شدید، واکنش های متفاوتی نشان بدهد. در شرایط مختلف هم واکنش های ما متفاوتند. واکنش های یا مکانیسم دفاعی ما برای مقابله با تنش ها، ممکن است از چیزهای خیلی ساده شروع بشوند و به واکنش های عجیب منتهی بشوند. مثلا شخصی ممکن است به سادگی عمل ناپسندی که به او منتسب شده یا مبتلا شدن به یک بیماری را انکار کند. دفاع روانی ما ممکن است پیچیده باشد و برای مثال ممکن است تمایلی که ناپسند می پنداریم را به ناخودآگاه بسپاریم یا حتی برای هر چه منزه پنداشتن خود در مقام عمل، کرداری متفاوت با آنچه به آن میل داریم، در پیش بگیریم.

فهرست مکانیسم های دفاعی روانی بسیار مفصل است:

کنش نمایی (acting out)

فرد روبروه با تعارض های هیجانی یا عوالم استرس زای درونی با بیرونی، بیشتر با عمل برخورد می کند و سعی در اندیشه و تامل نمی کند.

نوع دوستی (altruism)

فرد در روبروه با تعارض های هیجانی یا عوامل استرس زای درونی یا بیرونی با از خودگذشتگی سعی می کند نیازهای دیگران را برآورده سازد.

نوع دوستی گونه ای واکنش سازی است که فرد با مشاهده تامین نیازهای دیگران ارضا می شود.

پیش بینی (anticipation)

فرد در برخورد با تعارض های هیجانی یا عوامل استرس زا، واکنش های هیجانی ناشی از رویدادهای احتمالی را پیش بینی می کند و پاسخ و راهکار های جایگزین و واقع گرایانه را در نظر می گیرد.

تجزیه (dissociation)

فرد در روبروه با تعارض هیجانی یا عوامل استرس زا در فعالیت های هوشیاری، حافظه و ادراک خود یا محیط یا رفتار حسی حرکتی گسست ایجاد می کند.

شوخ طبعی (humor)

فرد در روبروه با تعارض هیجانی یا عوامل استرس زا بر جوانب طنزآمیز و مضحک تعارض یا عامل استرس زا تاکید می کند.

انکار (denial)

فرد در روبروه با تعارض های هیجانی یا عوامل استرس زا از پذیرش جنبه های دردناک واقعیت های بیرونی یا تجارب ذهنی که برای دیگران آشکار است، خودداری می کند.

توجیه عقلی (intellectualization)

فرد در روبروه با تعارض هیجانی یا عوامل استرس زا بیش از حد از تفکر انتزاعی استفاده می کند تا احساسات ناراحت کننده را کنترل یا محدود کند.

جابجایی (displacement)

فرد در روبروه با تعارض هیجانی یا عوامل استرس زا، احساس یا پاسخ خود را از یک موضوع به موضوع کم خطر دیگری جابجا می کند.

جداسازی عاطفه (isolation of affect)

فرد در روبروه با تعارض هیجانی یا عوامل استرس زا تفکر را از احساساتی که در اصل به آن ها مرتبط بوده، جدا می کند و احساسات ناراحت کننده آن تفکر را از دست می دهد.

همه توانی (omnipotence)

فرد در روبروه با تعارض هیجانی یا عوامل استرس زا به گونه ای عمل می کند که گویی از نیروها و توانمندی های خاصی برخوردار بوده و برتر از دیگران است.

دلیل تراشی (rationalization)

فرد در روبروه با تعارض هیجانی یا عوامل استارس زا، انگیزه های واقعی افکار، اعمال یا احساسات خود را با توجیه های نادرست پنهان می کند.

واپس زنی (repression)

فرد در برخورد با تعارض هیجانی یا عوامل استرس زا، امیال و افکار ناراحت کننده را به ناخودآگاه می فرستد.

دونیم سازی (splitting)

فرد در برخورد با تعارض هیجانی یا عوامل استرس زا، حالت های عاطفی متضاد را همزمان بروز نمی دهد، یعنی در مورد خود یا دیگران یا فقط عاشقانه، قوی و شایسته فکر می کند یا نفرت انگیز، بد، و بی ارزش

واکنش سازی (reaction formation)

فرد در برخورد با تعارض هیجانی یا عوامل استرس زا، رفتار، افکار یا احساساتی را بروز می دهد که متضاد با رفتار، افکار یا احساسات واقعی او می باشد.

این فرد رفتار، افکار یا احساسات واقعی خود را با مکانیسم واپس زنی (repression) به ناخودآگاه می فرستد.

سرکوب (suppression)

فرد در برخورد با تعارض هیجانی یا عوامل استرس زا، به عمد از فکر کردن در مورد مسائل، امیال، احساسات یا تجارب ناراحت کننده خودداری می کند.

فرافکنی (Projection)

فرد در روبروه با تعارض هیجانی یا عوامل استرس زا، احساسات، تکانه ها یا افکار غیرقابل قبول خود را به غلط به دیگران نسبت می دهد.

همانند سازی فرافکنانه (projective identification)

فرد در روبروه با تعارض هیجانی یا عوامل استرس زا، احساسات، تکانه ها یا افکار نامقبول خود را به غلط به دیگران نسبت می دهد ولی بر خلاف فرافکنی ساده آنچه را که فرافکنی کرده به طور کامل انکار نمی کند و آن ها را واکنش هایی موجه در برابر فرد دیگر می داند.

والایش (sublimation)

فرد در برخورد با تعارض هیجانی یا عوامل استرس زا، احساسات و تکانه های غیرقابل قبول را به رفتارهای قابل قبول اجتماعی تبدیل می کند مانند روی آوردن به ورزش بوکس برای تخلیه تکانه های خشم.

ابطال (undoing)

فرد در برخورد با تعارض هیجانی یا عوامل استرس زا، در گفتار و رفتار خود افکار، احساسات و اعمال غیرقابل قبول را به صورت سمبولیک خنثی و اصلاح می کند.

مکانیسم های دفاعی را می توان به سه دسته تقسیم کرد:

مکانیسم های دفاعی ناپخته

• انکار: نپذیرفتن جنبه های دردناک واقعیت. امتناع از قبول واقعیت تهدیدزای بیرونی.
• فرافکنی: امیال ناپذیرفتنی درونی به میل یا احساس افراد یا شرایط بیرونی نسبت داده می شود.
• تحریف: واقعیت های بیرونی متناسب با نیازهای درونی تغییر شکل یافته ادراک می شود.
• کنش نمایی: عمل بر اساس همان میل یا تکانه ناپذیرفتی درونی برای فرار از احساس همراه با آن.
• درون فکنی: خوبی و موفقیت دیگران را به خود نسبت دادن.
• پرخاشگری انفعالی: ابراز غیر مستقیم خشم نسبت به دیگران.
• واپس روی: توسل به سطوح پایین عملکرد برای اجتناب از تنش و تعارض درونی.
• خودبیمارانگاری: تاکید مفرط روی بیماری به منظور گریز از مسئولیت و تکانه های غریزی.
• جسمانی سازی: تبدیل حالات روانی به نشانه های بدنی یا تظاهرات جسمی (اختلال علائم جسمانی).

مکانیسم های دفاعی روان رنجورانه

• جابه جایی: انتقال احساس یا تکانه های اضطراب زا از یک شخص یا شی بر روی یک شخص یا شی قابل پذیرش تر.
• برون سازی: بخش هایی از شخصیت یا نگرش های فردی را به دنیای بیرونی نسبت دادن، مکانیسم کلی تری نسبت به فرافکنی است.
• عقلانی سازی: استفاده مفرط از نیروهای عقلانی و منطقی به منظور فرار از ابراز عاطفه یا تجربه آن.
• دلیل تراشی: فرد برای فرار از رفتارها یا نگرش های نامقبول و تکانش ها به توضیحات منطقی متوسل می شود.
• بازداری: محدود سازی یا چشم پوشی از برخی اعمال به منظور اجتناب از اضطراب همراه با آن مثلا وقتی با اهداف یا آرزوهای دست نیافتنی روبرو می شویم انتظارات را تقلیل دهیم.
• جداسازی: جدا کردن یک عقیده از عاطفه. یعنی مولفه های هیجانی را از یک خاطره یا تجربه تفکیک کنیم
• تجزیه: تغییر موقتی و چشمگیری در منش، شخصیت و هویت فرد به منظور اجتناب از ناراحتی های هیجانی که در مورد افراد هیستریک بیشتر اتفاق می افتد.
• واکنش وارونه: انجام عملی بر خلاف خواسته یا امیال شرم آور به منظور موجه جلوه دادن آن.
• واپس زنی: اندیشه یا احساس ناپذیرفتنی که از سطح آگاه به قلمرو ناآگاه دور رانده می شود.
• جنسی سازی: دادن اهمیت جنسی به رفتارهای جنسی خود و دیگران به منظور رد اضطراب های مرتبط به تکانه های جنسی.

انواع مکانیسم دفاعی پخته

• نوع دوستی: عمل سازنده ای که در خدمت به دیگران باشد و با ارضا میل درونی همراه شود. این مکانیسم نوعی واکنش وارونه خوش خیم است.
• شوخ طبعی: موقعیت های اضطراب زا با ابراز احساسات و افکار همراه با شوخی باشد.
• ریاضت کشی: حدف آثار لذت بخش تجارب که نوعی ارضا از طریق چشم پوشی است.
• سرکوبی: تصمیم آگاهانه یا نیمه آگاهانه برای به تعویق انداخت یک تکانه.
• پیش بینی: طرح ریزی واقع بینانه برای تحمل ناراحتی های درونی که نسبت به یک رویداد در آینده باشد.
• والایش: تغییر شکل امیال و خواسته های نامقبول به رفتار و اعمال مقبول و جامعه پسند.